Το Κρανίδι Ερμιονίδας δίνει νησιώτικο χρώμα στη στεριά
Πηγαίνοντας για Πόρτο Χέλι περνάς από τον περιφερειακό δρόμο Κρανιδίου για να δεις το Κρανίδι να απλώνεται στους κυματιστούς λόφους της Αγίας Άννας και της Μπαρδούνιας, θα άξιζε όμως μεγαλύτερης προσοχής γιατί αν και είναι στη στεριά μοιάζει σα να ήρθε από νησί. Έτσι κι αλλιώς η αρχιτεκτονική του είναι ίδια σχεδόν με της Ύδρας και των Σπετσών.
Γνώρισε τεράστια ναυτική ακμή μεταξύ 1840-90 όταν τα όμορφα ιστιοφόρα αρμένιζαν στις θάλασσες του κόσμου. Οι κρανιδιώτες κατείχαν 35 πλοία μεγάλης χωρητικότητας και 100 τρεχαντήρια τα οποία μετέφεραν φορτία σε όλον τον κόσμο. Από εκείνη την περίοδο προέρχονται τα αρχοντικά των καραβοκύρηδων που δεσπόζουν στην Κάτω Γειτονιά, λέγεται ότι τα αρχοντικά είναι χτισμένα εκεί για να έχουν θέα τον κόλπο της Κοιλάδας που ήταν το λιμάνι.
Τα μεγάλα αρχοντικά των καραβοκύρηδων
Μετά το 1890 τα ιστιοφόρα αντικαταστάθηκαν από τα ατμόπλοια. Οι Κρανιδιώτες στράφηκαν τότε στη σπογγαλιεία. Διέθεταν 150-200 σπογγαλιευτικά με καλύμνιους βουτηχτάδες τους οποίους προσλάμβαναν. Μετά την παρακμή και αυτού του επαγγέλματος το Κρανίδι έγινε γεωργο-κτηνοτροφικό αλλά από παλιά φημιζόταν για το άριστης ποιότητας λάδι που παράγουν οι ξερικές ελιές. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες τα χωράφια και τα βοσκοτόπια πωλούνται έναντι μεγάλων αντιτίμων, ακόμα και εκατομμυρίων ευρώ για να χτιστούν βίλες επιφανών Αθηναίων και ξένων. Οι όμορφοι κυματιστοί λόφοι της Ερμιονίδας με τα πεύκα και τους ελαιώνες είναι περιζήτητοι για το τοπίο τους.
Το παραδοσιακό κρανιδιώτικο σπίτι αποτελείται από ψηλή μάντρα με ξύλινη αυλόπορτα, κορνίζες, σχέδια φεγγιτών πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα και ακροκέραμα.
Παραδοσιακό κρανιδιώτικο σπίτι
Οι σημαντικότερες εκκλησίες του Κρανιδίου είναι:
Ο ναός του Τιμίου Προδρόμου με την εικόνα του Αγίου Ιώαννη Προδρόμου ζωγραφισμένη από τον κρητικό αγιογράφο Εμμναουήλ Τζάνε το 1646. Αποπερατώθηκε το 1873. Εντύπωση μου έκανε όταν είχα πάει για λειτουργία τόσο ο πλούσιος διάκοσμος όσο και ένα καΐκι μινιατούρα σε περίοπτο σημείο προφανώς για την ασφάλεια των ψαράδων. Αξιοσημείωτο είναι ότι η καμπάνα προέρχεται από ισπανικό μοναστήρι η οποία αγοράστηκε από κρανιδιώτη καπετάνιο στη Μαγιόρκα της Ισπανίας. Είναι αρκετά παλαιότερη από την εκκλησία.
Ο Τίμιος Πρόδρομος
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι χτισμένος στο λόφο της Μπαρδούνιας. Αποπερατώθηκε γύρω στο 1870 και σήμερα λειτουργεί περιστασιακά. Δε μοιάζει με ορθόδοξο ναό μοιάζει θα έλεγα με καθολικό. Στη θέση του υπήρχε παλαιότερος ναός που σχετιζόταν με αποτυχημένη προσπάθεια των Τούρκων να συμμορφώσουν με τη βία τους κρανιδιώτες για την υποταγή τους στο Σουλτάνο.
Ο Άγιος Γεώργιος
Δύο είναι οι γνωστοί κρανιδιώτες:
Ο ηθοποιός Δημήτρης Παπαμιχαήλ. Γεννήθηκε στον Πειραιά από Κρανιδιώτες γονείς. Ο ίδιος έζησε στο Κρανίδι την περίοδο της κατοχής γιατί ήταν καλύτερα εκεί τα πράγματα σε σχέση με την Αθήνα. Ουδέποτε ανέφερε την καταγωγή του, στις ταινίες του έτσι κι αλλιώς ανέφερε ότι ήταν γέννημα θρέμα πειραιώτης. Απεβίωσε στο Κέντρο Υγείας Κρανιδίου επειδή έτυχε εκείνη τη στιγμή να βρίσκεται στο εξοχικό του στην Ερμιόνη διακοπές.
Ο Γιάννος Κρανιδιώτης πρώην στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, υπάρχει προτομή του στην κεντρική πλατεία. Κύπριος μεν αλλά ο παππούς ή ο προπάππους του είχαν μεταναστεύσει από το Κρανίδι. Κρανιδιώτης ήταν το παρατσούκλι της οικογένειας για τον τόπο καταγωγής της.
Πολλά σπίτια του οικισμού μοιάζουν με νησί
Σχετικά με την προέλευση της ονομασίας επικρατέστερη άποψη είναι ότι προέρχεται από τη μετατροπή και απλοποίηση στα αρβανίτικα του ονόματος της νησίδας Κορωνίδα που βρίσκεται στον κόλπο της Κοιλάδας. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η Κορωνίδα άλλαξε στο υποκοριστικό Κορωνίδι, με σύντμηση έγινε Κρονίδι και από εκεί Κρανίδι. Αυτό βέβαια είναι υπόθεση και η προέλευση του ονόματος είναι άγνωστη.
Το Κρανίδι εποικίστηκε το 15ο αιώνα καθώς καταλάμβαναν τον ελλαδικό χώρο οι Τούρκοι. Μία μία κάθε πόλη που έπεφτε στα χέρια τους δημιουργούνταν προσφυγικά κύματα τα οποία κατευθύνονταν προς τις ελεύθερες περιοχές. Οι πρώτοι έποικοι ήταν Αρβανίτες. Κατοίκησαν σε αυτούς τους λόφους για ασφάλεια από την πειρατεία αλλά και επειδή έχει απεριόριστη θέα σε όλο τον ορίζοντα. Ένας ντόπιος μου είχε πει μία ιστορία για τις πειρατικές επιδρομές. Στους λόφους νότια του Κρανιδίου υπάρχει η θέση Βίγλα η οποία είναι πάνω από την παραλία Βερβερόντα. Εδώ μου είπε άραζαν τα πλοία τους οι βερβερίνοι πειρατές και με άλογα προωθούνταν χιλιόμετρα στο εσωτερικό της Ερμιονίδας για να λεηλατήσουν. Στη Βίγλα υπήρχε σκοπιά που ειδοποιούσε έγκαιρα τους κρανιδιώτες να οχυρωθούν σε θέσεις που είχαν ειδικά για τέτοιες περιπτώσεις.
Την αρβανίτικη προέλευση μαρτυρούν τοπωνύμια και επώνυμα που αρχίζουν ή περιέχουν το -μπ-. Καποια από αυτά τα επώνυμα που θυμάμαι είναι Μπάρδης, Μπίας και Μπαλαμπάνης.
Ένα ακόμα αρχοντικό
Ο Τίμιος Πρόδρομος με τους ανεμόμυλους στο βάθος